بندکشی چیست؟

خرداد

بندکشی چیست؟

بندکشی عملی است که جزء فرآیندهای تکمیلی ساختمان محسوب می‌شود و در آن فضاهای خالی بین آجر بنایی یا سنگ‌ها را برای محافظت از درزهای بین ملات از تاثیرات آب ‌و هوایی، جلوگیری از نفوذ رطوبت و افزایش زیبایی ساختمان با ملات سیمانی یا ملات آهکی پر می‌کنند.

لازم به یادآوری است که بندهای ملات در دیوار تنها نقاط آسیب پذیر در ساختمان هستند.

بنابراین باید به درستی این نقاط آسیب پذیر را در مقابل تاثیرات آب و هوایی، باران، اشعه خورشید و برف محافظت کرد.

به گزارش گروه معماری آرتا :

بندکشی ساختمان از لحاظ اقتصادی مناسب است و در نواحی که میزان ریزش باران کم است می‌توان آن را بکار برد.

در فرآیند ساختمان سازی مرحله تکمیلی یا پایانی یکی از اصلی‌ترین و ضروری‌ترین مرحله در ساختمان سازی است.

علاوه بر بندکشی گچ‌کاری، سفیدکاری، کالرواش، صیقل کاری، لعاب کاری و غیره جز مراحل تکمیلی و پایانی ساختمان سازی محسوب می‌شوند

مرحله بندکشی هم در ساختمان نوساز بکار می‌رود و هم از این تکنیک برای بازسازی و نوسازی ساختمان‌های قدیمی‌تر استفاده می‌شود.

فرآیند درزبندی یک عملیات تکمیلی درزبندی ملات است که هنگامی صورت می‌گیرد که آجرکاری تمام و دیوار بالا آمده است.

درحالی که مرحله بندکشی روشی است که با استفاده از مواد و مصالح مورد نظر جهت زیبایی و جلوگیری از ورود هوا و رطوبت به پوشش‌های داخلی ساختمان بکار می‌رود.

چه مواقعی باید بند کشی کرد ؟

جایی که ظاهر یک سطح با نقش ونگار و رنگ و ترکیبِ بندها (joints) در معرض دید قرار گرفته است.
جایی که زیبایی ذاتی مصالح مثل آجر، سنگ و بلوک روی دیوارها خودنمایی می‌کند.
جایی که از مصالح با کیفیت خوبی مثل بلوک‌های سنگی در ساختمان سازی مورد استفاده قرار می‌گیرد ؛ که این بلوک‌های سنگی می‌تواند اثرات نامطلوب آب و هوایی را تحمل کند. بنابراین در چنین شرایطی بندکشی به عنوان یک جایگزین اقتصادی توصیه می‌شود.
جایی که کیفیت ساخت از کیفیت مطلوبی برخوردار است و بند‌ها را می‌توان با مخلوط ملات استحکام بخشید.

از چه ملاتی برای بند کشی ساختمان باید استفاده کرد؟

معمولا می‌توان بندکشی را هم با ملات سیمانی و هم با ملات آهکی (lime mortar) و گاهی اوقات هم با ملات کامپوزیتی ( (composite mortar) به اجرا درآورد.

ملات آهکی:

ملات آهکی که از آن برای بند کشی ساختمان استفاده می‌کنند با مخلوط خمیر آهک و ماسه بدست می‌آید. هرکدام به اندازه ۱ به ۲ تهیه می‌شود. این ماده را می توان در ترکیب دوغاب ، ملات ، ساروج و غیره به کار برد. ملات آهکی برای چسباندن مصالح، پر کردن جاهای خالی و جبران اختلاف اندازه‌ها بکار می رود.

ملات سیمانی:

نسبت ترکیب ملات سیمانی برای عملیات بندکشی که از مخلوط سیمان و ماسه بدست می‌آید ۱ به ۳ است. این مواد باید روی یک سطح خشک و سفت با هم دیگر مخلوط شوند. آب باید بعدا به این ترکیب اضافه شود. ملات مورد نظر باید در فاصله زمانی سی دقیقه پس از افزودن آب آماده شود. بطور کلی این نوع ملات با یک کیسه سیمان قابل تهیه است.

قدم به قدم با مراحل اجرای بند کشی ساختمان

مراحل بندکشی دیوارهای آجری یا سنگی به شیوه زیر اجرا می‌شود:

در وهله اول باید زیر‌کار مناسب را برای اجرای بند کشی آماده کنید برای این منظور محل بندهای دیوار را با قلم بندکشی به عمق ۱۵ الی ۲۰ میلیمتر بتراشید.
بعد از تراشیدن محل بندها با قلم بندکشی خرده ریزهای ملات‌ و گرد‌ وخاک ها را با فرچه سیمی از لا به لای بندهای دیوار پاک کنید.
بندها و سطح دیوار را با آب تمیز بشویید و سپس صبر کنید تا خشک شود.
بعد از اینکه محل بندهای دیوار را آماده کردید با استفاده از یک ماله کوچک بندها را با ملات کافی پر کنید. ملات کنونی را باید به خوبی لابه لای بندها بمالید تا به بندهای ملات داخلی دیوار بچسبد. ملات اضافی که به دیگر جاهای دیوار مالیده شده است را پاک کنید.
عملیات بند کشی هم در حین کار هم بعد از اتمام کار قابل اجرا است. اگر درحین کار انجام دهید بندکشی شما از دوام و استحکام بیشتری برخوردار می‌شود. اما اگر این کار را بعد از اتمام کار انجام دهید ظاهر تمیزتر و بهتری برای شما به همراه دارد.
لازم به یادآوری است که اگرچه هزینه بند کشی زیاد نیست ولی ماندگاری آن دائمی نیست و شما باید هر از چندگاهی دوباره بندکشی کنید.
اگر در بندکشی خود از ملات آهکی استفاده کردید، برای استحکام حداقل سه روز به دیوار آب بدهید و آن را خیس کنید ولی اگر از ملات سیمانی برای بندکشی استفاده کردید حداقل ده روز دیوار را خیس نگه دارید.

اقدامات احتیاطی در اجرای بند کشی ساختمان

اگر یک بنای قدیمی را بندکشی می‌کنید حتما قبل از اجرای بند کشی محل بندهای دیوار را با آب خیس و مرطوب کنید چرا که ملات تازه به سطح خشک نمی‌چسبد.
باتوجه به نوع کار بند کشی که انجام می‌دهید در انتخاب نوع ملات دقت کنید.
در آب و هوای خیلی سرد و یخبندان به هیچ وجه نباید بندکشی کنید؛ بهترین دما جهت اجرای بند کشی بین ۵ تا ۳۵ درجه سانتیگراد است. اگر در دمای هوای پایین و خیلی سرد بندکشی کنید ملاتی که در بین بندها بکار می برید ممکن است بخاطر سردی بیش از حد هوا از هم بپاشد.
هنگام بند کشی باید ملات را روی قلم بندکشی قرار داد و سپس آن را بین شیار دو آجر فرو برد.

انواع بندکشی

بندکشی صاف (flat or flush pointing)

در این نوع بندکشی، بندهای فرو رفته دیوار را با استفاده از ملات پر می‌کند سپس با ماله سطح مورد نظر را از ملات‌های اضافی صاف کنید.

بند کشی صاف یکی از ساده ترین انواع بندکشی ساختمان است که به طور قابل توجهی در مرحله تکمیلی کار بنایی استفاده می‌شود.

این نوع بندکشی گرچه ظاهر آنچنانی ندارد ولی از استحکام زیادی برخوردار است و روی آن گرد و خاک و آلودگی جمع نمی‌شود.

بندکشی شیبدار (cut or weathered or struck pointing)

این نوع بندکشی به جای اینکه ظاهری عمودی داشته باشد باید به سمت بیرون شیب داشته باشد. برای این منظور اول باید بندهای فرورفته پر شوند و سپس بندهای افقی فوقانی( درحالی ملات هنوز تر است) با استفاده از قلم بندکشی به اندازه تقریبا ۳ الی ۶ میلیمتر به داخل فشرده شوند.

بند کشی شیبدار بیشتر در آجرکاری مورد استفاده قرار می‌گیرد. به ویژه برای تکمیل بندهای افقی؛ چون بندکشی شیبدار بخاطر ماهیتی که دارد نمی‌گذارد آب باران لابه لای بندها جمع شود.

بندکشی گود (Recessed pointing)

ظاهر و سطحِ بندکشی گود عمودی است و به وسیله یک ابزار مناسب به درون پلان دیوار فشرده می‌شود.

به طورکلی بند کشی گود توصیه نمی‌شود ولی ممکن است برای نما آجرهایی با بافت مناسب و ملات با کیفیت استفاده شود.

بندکشی محدبی (keyed or Grooved or Rubbed pointing)

در بند کشی محدبی، اول از همه بندهای فرورفته چه افقی و چه عمودی با ملات پر می شوند و تا وقتی که ملات تر است شکاف نیم‌دایره‌ای با قلم بند کشی شکل داده می‌شود.

این نوع بند کشی بخاطر اینکه مثل شکاف نیم دایره‌ای با ابزار استیل با سایش بین محل بندها شکل داده می‌شود به بند کشی سایشی نیز معروف است.

بند کشی محدبی جذابیت ظاهری به بنا می‌دهد و برای کارهای ارزشمند توصیه می‌شود؛ به خصوص برای بندهای عمودی دیوار.

بندکشی برجسته (Tuck pointing)

این نوع بند کشی بر روی بناهای قدیمی و جدید اجرا می‌شود. ملات باید بین بندهای فرو رفته ریخته شود و تا زمانی که ملات تر است باید یک شکاف یا شیار باریک به عرض ۵ میلیمتر و عمق ۳ میلیمتر درست در مرکز بندها ایجاد شود سپس این شیار با استفاده از بتونه آهکی پر می‌شود. بند کشی برجسته ظاهر زیبا و جذابی را به همراه می‌آورد ولی قسمت ماهیچه‌ای و برجسته آن دوام زیادی ندارد به همین خاطر بند کشی برجسته برای بناهای قدیمی توصیه می‌شود.

بندکشی شیاردار V شکل (V- grooved pointing)

در این نوع بند کشی‌ با ایجاد یک طرح v شکل در نمای بیرونی سطح دیوار ایجاد می‌شود.

بندکشی لبه دار ( Beaded pointing)

در این نوع بند کشی نخست با ملات بندهای فرورفته پر می شود و سپس با استفاده از یک میله استیل یا فلزی در وسط بند دیوار یک لبه مقعری شکل درست می شود.

جمع بندی

عملیات بند کشی ساختمان از مصالح بکار رفته در بنا در مقابل تاثیرات آب و هوایی نظیر آب باران، رطوبت، گرما و سرما محافظت می‌کند و به طور کلی ظاهر زیبایی و جذابی را به بنا هدیه می‌دهد. عملیات بند کشی بیشتر برای دیوارهای سنگی و آجری که در معرض هوای آزاد هستند مورد استفاده قرار می‌گیرد.

بندکشی برای مناطق و اقلیم‌هایی که شدت بارش باران زیاد است توصیه نمی شود.